Przykład, który inspiruje: projekt „ZeroHeracleum”

Szybkie rozprzestrzenianie się inwazyjnych gatunków roślin powoduje ogromne szkody dla bioróżnorodności i środowiska. Rośliny te wypierają gatunki rodzime, tworząc monokultury i zubożając siedliska dzikiej przyrody.

Projekt „ZeroHeracleum” (Heracleum sosnowskyi – łacińska nazwa gatunkowa barszczu Sosnowskiego), realizowany w ramach Programu Interreg NEXT Polska–Ukraina 2021–2027 to odpowiedź na rozprzestrzenianie się barszczu Sosnowskiego – groźnego gatunku inwazyjnego, który zagraża ludziom, zwierzętom i rodzimej roślinności. Międzynarodowa współpraca polskich i ukraińskich uczelni, izb rolniczych i organizacji społecznych przewiduje:

- mapowanie siedlisk roślinnych z użyciem zdjęć satelitarnych i lotniczych,

- opracowanie aplikacji mobilnej i systemu WebGIS do zgłaszania stanowisk przez mieszkańców,

- prowadzenie badań genetycznych i biochemicznych rośliny,

- proces fizycznego usuwania inwazyjnych populacji,

- zaangażowanie społeczności w edukację i działania terenowe.

Ten projekt łączy naukę, technologię i lokalne zaangażowanie – wszystko po to, by przywracać równowagę ekologiczną i zwiększać odporność ekosystemów na dalsze zagrożenia. To holistyczne, zintegrowane podejście sprawia, że projekt stanowi rzeczywistą dobrą praktykę ochrony bioróżnorodności, którą warto upowszechniać i naśladować w innych regionach dotkniętych inwazyjną florą.

Korzyści z realizacji projektu „ZeroHeracleum” dla ochrony bioróżnorodności i lokalnych społeczności

- Zatrzymanie szkodliwych procesów ekologicznych: ograniczenie populacji barszczu, który – produkując do 20 000 nasion na pojedyńczą roślinę – skutecznie wypiera gatunki rodzime, przyczyniając się do monokultur i zubożenia siedlisk.

- Ochrona zdrowia publicznego: sok rośliny zawiera furanokumaryny, które pod wpływem światła słonecznego wywołują oparzenia skóry i trwałe blizny

- Wzrost świadomości ekologicznej: kampanie edukacyjne angażują mieszkańców, kształtując postawy proekologiczne i odpowiedzialność społeczną.

- Poprawa jakości życia i potencjału turystycznego: usunięcie inwazji i przywrócenie różnorodności biologicznej zwiększa atrakcyjność terenów wiejskich i sprzyja lokalnemu rozwojowi.

Interreg PL–SK – szansa na wdrożenie podobnych działań

Pogranicze polsko-słowackie charakteryzuje się bogatą, ale wrażliwą bioróżnorodnością, szczególnie w górskich i leśnych ekosystemach Karpat. Także tutaj obserwuje się presję ze strony gatunków inwazyjnych, zmieniających się warunków klimatycznych i działalności człowieka.

Jednym z działań możliwych do realizacji w projektach z zakresu bioróżnorodności w programie Interreg Polska-Słowacja 2021-2027 jest przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu i pojawianiu się gatunków inwazyjnych, zarówno roślinnych jak i zwierzęcych (szczegółowa lista gatunków inwazyjnych znajduje się załącznikach do Rozporządzenia Rady Ministrów z 16.12.2022 r., dostępnego pod linkiem).

Przez przeciwdziałanie rozumiemy szeroki zakres działań związanych z gatunkami inwazyjnymi:

- wykrywanie i kontrolę (monitoring),

- izolacje populacji,

- usuwanie (np. koszenie, wyrywanie, stosowanie metod feromonowych, wprowadzanie modyfikacji genetycznych).

Właśnie dlatego projekty inspirowane „ZeroHeracleum” mają ogromny potencjał – mogą skutecznie zwalczać konkretne zagrożenia przyrodnicze (nie tylko barszcz Sosnowskiego, ale też inne gatunki inwazyjne), angażować społeczności lokalne w działania na rzecz przyrody, promować wspólne rozwiązania, zwiększać odporność ekosystemów i poprawiać jakość życia mieszkańców.

Twój projekt – realny wpływ na środowisko

Masz pomysł na ochronę dolin rzecznych, łąk, terenów leśnych lub torfowisk na pograniczu polsko-słowackim? Widzisz potrzebę walki z inwazyjnymi gatunkami lub poprawy stanu lokalnych siedlisk? Chcesz zaangażować szkoły, samorządy, rolników lub instytucje naukowe? Nie czekaj! Zacznij działać już dziś!

To ostatnia szansa w tej perspektywie finansowej – nie czekaj na ogłoszenie naboru. Rozpocznij budowanie partnerstw i przygotowanie wspólnego projektu już teraz.

Szczegółowe informacje o zasadach wsparcia i kwalifikowalności działań znajdziesz w Podręczniku Programu Interreg Polska – Słowacja.

Wspólnie zmieniajmy pogranicze!