Kontynuujemy serię rozmów z beneficjentami, w których poznajemy opinie i doświadczenia osób bezpośrednio zaangażowanych w realizację projektów współfinansowanych z funduszy europejskich w ramach programu Interreg Polska – Słowacja.

Projekt „Brama do Beskidów/Brána do Beskýd” realizuje miasto Čadca oraz polscy partnerzy – gmina Węgierska Górka i Rzymskokatolicka parafia św. Katarzyny w miejscowości Cięcina.

Poniższy wywiad został przeprowadzony z panią Aleną Pružinską, menadżerką projektu z ramienia miasta Čadca.

Jakie są główne cele projektu?

Głównym celem jest rewitalizacja przestrzeni publicznych oraz wsparcie dziedzictwa kulturowego w celu wydłużenia sezonu turystycznego po obu stronach granicy.
Konkretnie po stronie słowackiej projekt przejawia się modernizacją Domu Palárika. Dom Palárika stanie się centrum kulturalnym, w którym będą spotykać się artyści z obu stron granicy i będą się tam odbywać wydarzenia kulturalne.
Po stronie polskiej gmina Węgierska Górka będzie organizować różne wydarzenia kulturalne, a Rzymskokatolicka parafia św. Katarzyny w miejscowości Cięcina planuje odrestaurować zabytkowy drewniany kościółek. Celem jest również przyciągnięcie większej liczby turystów do wszystkich partnerów projektu.

Jakie są mocne strony projektu?

Mocną stroną tego projektu jest wspólny wysiłek i przekonanie wszystkich partnerów o potrzebie rozwoju obszarów przygranicznych. Dzięki temu projektowi nastąpi wsparcie dziedzictwa kulturowego w celu przedłużenia sezonu turystycznego po obu stronach granicy i przyciągnięcia większej liczby odwiedzających.

Dlaczego wybraliście właśnie Interreg?

Dzięki Interregowi, jako programowi transgranicznemu, nastąpi silna aktywizacja mieszkańców po obu stronach granicy oraz wzrost liczby turystów i odwiedzających. Dzięki Interregowi nastąpi połączenie Palárika jako postaci historycznej po stronie słowackiej i parafii po stronie polskiej.

Co ten program oferuje w porównaniu z innymi?

Projekty bez charakteru transgranicznego są realizowane tylko po jednej stronie granicy w ramach konkretnego powiatu lub miasta, natomiast program Interreg stara się pomóc całemu obszarowi przygranicznemu, a jego efekt wykracza poza granice Republiki Słowackiej. W ten sposób możemy przyciągnąć turystów z Polski na Słowację i vice versa. Ludzie będą podróżować do konkretnego celu projektu, a jednocześnie poznają inne miejsca na danym obszarze.

Kiedy i gdzie zobaczymy wyniki projektu?

Realizacja projektu już się rozpoczęła. Obecnie trwa przetarg publiczny na renowację domu Palárika, który powinien zakończyć się do końca kwietnia 2025 r., a już w następnym miesiącu rozpocznie się renowacja domu Palárika. Uroczyste otwarcie projektu odbyło się 05.01.2025 r. Polski partner, parafia rzymskokatolicka św. Katarzyny w miejscowości Cięcina, rozpoczęła już renowację drewnianego kościoła. Wszyscy partnerzy prowadzą już działania promocyjne.

Co według Państwa odróżnia Państwa projekt od innych działań transgranicznych?

Projekt „Brána do Beskýd/Brama do Beskidów” wyróżnia się swoją długą historią. Historia domu Palárika sięga aż 1924 roku. Dzięki realizacji projektu dom Palárika zostanie odrestaurowany, podobnie jak drewniany kościółek w Polsce, łącząc w ten sposób historię z renowacją obu obiektów. Projekt „oddycha” historią, a dzięki obu odrestaurowanym obiektom ma również swoją „duchowość”.

Czy zdecydowalibyście się ponownie na realizację projektu transgranicznego?

Zdecydowanie tak, obecnie złożyliśmy już wniosek o dofinansowanie kolejnego projektu. Mamy również konkretne pomysły i koncepcje dotyczące kolejnych projektów, zarówno dużych, jak i małych. Chcemy wziąć udział w kolejnych ogłoszonych konkursach.

Czy współpraca się opłaca? Dlaczego tak lub dlaczego nie?

Współpraca transgraniczna na pewno się opłaca. Oczywiście wadą jest bariera językowa między partnerami projektu, ale można ją pokonać, podobnie jak negatywne, a czasem złe tłumaczenia w systemie projektowym, w którym pracujemy. Z drugiej strony, dzięki współpracy można poznać nowe miejsca, nawiązać nowe relacje międzyludzkie, a także znaleźć nowe inspiracje u partnerów projektu.

Z jakimi problemami spotkaliście się podczas realizacji projektu?

Dokumentacja projektowa dotycząca renowacji domu Palárika musiała zostać zaktualizowana, ponieważ jest on w bardzo złym stanie, a podczas oceny projektu doszło do jego dalszego uszkodzenia. Problemy sprawiły nam również duże powodzie, które nawiedziły miasto Čadca w ciągu ostatniego roku. Po stronie polskiej również konieczna była aktualizacja dokumentacji projektowej dotyczącej renowacji obiektu ze względu na jego awaryjny stan.

Co najbardziej zaskoczyło Państwa podczas realizacji projektu – pozytywnie lub negatywnie?

Negatywnym aspektem była z pewnością konieczność aktualizacji dokumentacji projektowej u obu partnerów, ponieważ oba remontowane obiekty były w stanie awaryjnym, a ich stan stale się pogarszał. Ich stan pogorszył się również w trakcie pisania projektu i jego późniejszej oceny.
Pozytywnym aspektem była z pewnością doskonała współpraca z partnerami projektu, a także ze Wspólnym Sekretariatem w Krakowie.

Obszar przygraniczny – jaki jest/powinien być kreatywny lub/i atrakcyjny dla turystów – dlaczego?

Priorytet „Kreatywne i atrakcyjne pogranicze turystyczne” jest bardzo odpowiedni dla miast i gmin, dlatego doceniam jego realizację w bieżącym okresie programowania. Doceniam również trzystopniową ocenę projektów.
W przyszłości należałoby jednak z pewnością ulepszyć system informacyjny, w którym pracujemy w ramach realizacji dużych projektów. Dobrze byłoby również rozważyć możliwość rekompensaty finansowej w przypadku nieprzewidzianych okoliczności, które nas spotkały, takich jak aktualizacja dokumentacji projektowej z powodu pogorszenia się stanu technicznego obiektów podczas oceny wniosków projektowych.

Dziękuję bardzo za poświęcony czas i możliwość przeprowadzenia tej rozmowy. Trzymam kciuki za realizację każdego projektu.

Wywiad przeprowadził Tomáš Bela z Regionalnego Punktu Kontaktowego Programu w Żylińskim Kraju Samorządowym.