Kontynuujemy serię wywiadów z beneficjentami, w których zbieramy opinie i doświadczenia osób bezpośrednio zaangażowanych w realizację projektów, dofinansowanych ze środków europejskich w ramach Programu Interreg Polska – Słowacja.

Powiat Jasielski wraz z Zarządem Dróg Kraju Preszowskiego – Správa a údržba ciest Prešovského samosprávneho kraja, realizują projekt „Budujemy w Jaśle, stabilizujemy w Svidničke”, który jest odpowiedzią na wspólny problem, jakim jest niedostateczne przystosowanie obszaru pogranicza i jego infrastruktury do postępujących zmian klimatycznych. 

Wywiadu udzielił Starosta Jasielski Adam Pawluś.

Panie Starosto, jakie są główne założenia projektu?

Głównym założeniem polsko-słowackiego projektu pn. „Budujemy w Jaśle, stabilizujemy w Svidničke” jest integracja transgraniczna w celu zapobiegania skutkom i zwiększeniu odporności polsko‑słowackiego pogranicza na zmiany klimatu i coraz częściej występujące w tym regionie ekstremalne zjawiska pogodowe.

W ramach projektu, Powiat Jasielski, będący jednocześnie partnerem wiodącym, realizuje inwestycję pn.: „Karpacki Ogród Deszczowy” wraz z zielonym parkingiem, stawem hydrofitowym, altaną z zielonym dachem oraz łąkami kwietnymi. Inwestycja ta nie tylko pomoże zwiększyć odporność regionu na zagrożenia, ale wpłynie również na bezpieczeństwo, zdrowie i jakość życia mieszkańców. Po stronie partnera słowackiego powstaje infrastruktura zabezpieczająca osuwisko w miejscowości Svidnička. 

Nasz projekt nie kończy się jednak na infrastrukturze. Duży nacisk kładziony jest również na kampanie informacyjne, warsztaty, szkolenia i materiały edukacyjne, które przyczynić się mają do wzrostu świadomości mieszkańców pogranicza w zakresie ochrony klimatu i gospodarowania wodą opadową.

Podsumowując, „Budujemy w Jaśle, stabilizujemy w Svidničke” jest to bez wątpienia projekt innowacyjny, pełniący także funkcje edukacyjne. Poprzez wykonaną w ramach projektu infrastrukturę, dotyka najważniejszych wyzwań związanych z mitygacją i adaptacją do zmian klimatu.

Jakie są mocne strony projektu?

Mocne strony projektu „Budujemy w Jaśle, stabilizujemy w Svidničke” wynikają głównie z jego kompleksowego podejścia do problemów środowiskowych i współpracy transgranicznej. Partnerstwo pomiędzy Powiatem Jasielskim i jego słowackim partnerem wzmacnia współdziałanie samorządów przygranicznych, co przyczynia się do budowania trwałych relacji, wymiany doświadczeń i dobrych praktyk. Niezwykle ważne są również wspólny wysiłek i przekonanie wszystkich partnerów o potrzebie rozwoju regionu pogranicza. Nasz projekt stanowi odpowiedź na realne zagrożenia: ekstremalne zjawiska pogodowe, osuwiska, nadmiar i niedobór wody. Promuje również zielono-niebieską infrastrukturę – nowoczesne, ekologiczne podejście do planowania przestrzennego. Na uwagę zasługuje także innowacyjność naszej inwestycji. Budowa Karpackiego Ogrodu Deszczowego to unikalne w skali regionu rozwiązanie, w którym zastosowano rozwiązania sprzyjające retencji wody i bioróżnorodności.

Realizacja projektu stwarza szereg korzyści, które prowadzą do wzmocnienia bezpieczeństwa i lepszego przygotowania na sytuacje kryzysowe w regionach przygranicznych. Połączenie działań inwestycyjnych z działaniami edukacyjnymi i informacyjnymi wzmacnia efektywność projektu. Taka synergia bez wątpienia zwiększa trwałość efektów i sprzyja zmianom zachowań.

Dlaczego wybraliście właśnie Interreg?

Program Interreg oferuje wsparcie finansowe dla projektów realizowanych we współpracy z partnerami z innych krajów, co dla wielu samorządów i innych instytucji jest szansą na realizację bardzo ambitnych zadań. Interreg promuje współpracę ponad granicami, co pozwala na wymianę doświadczeń i budowanie trwałych partnerstw międzynarodowych. Ponadto udział w międzynarodowym projekcie bez wątpienia podnosi kompetencje pracowników, zwiększa prestiż i ułatwia dostęp do kolejnych funduszy europejskich.

Projekty Interreg bardzo często dotyczą nowoczesnych rozwiązań w wielu dziedzinach. Program pozwala również na wspólne rozwiązania problemów, które nie kończą się na granicy państwa, a współpraca partnerska często jest skuteczniejsza niż podejmowanie jednostronnych działań.

Co daje ten Program w porównaniu z innymi?

Interreg to nie tylko wsparcie finansowe. Program ten daje możliwość budowania współpracy na poziomie międzynarodowym, co z kolei sprzyja wspólnemu rozwiazywaniu problemów, a przez to kształtowaniu bardziej spójnej i zintegrowanej Europy.

W porównaniu do innych programów, Interreg z pewnością wyróżnia nacisk kładziony na współpracę terytorialną i rozwój poprzez partnerstwo międzynarodowe. Ponadto program ten wspiera realizację projektów i współpracę transgraniczną w różnych dziedzinach: od infrastruktury, przez transport, ochronę środowiska, kulturę czy turystykę, dzięki czemu poszczególne regiony, wdrażając innowacyjne rozwiązania, mogą stać się bardziej konkurencyjne.

Jakie korzyści płyną z projektu?

Projekt odpowiada na potrzeby społeczno-gospodarcze pogranicza i jednocześnie reprezentuje nowatorskie i innowacyjne podejście do rozwoju publicznej infrastruktury w zakresie adaptacji do zmian klimatu. Współpraca z naszym słowackim Partnerem pozwala na wymianę doświadczeń oraz zwiększenie zasięgu przekazywanych w ramach projektu treści edukacyjno-informacyjnych. Dzięki inwestycjom w infrastrukturę łagodzącą skutki suszy i powodzi, przy jednoczesnej akcji promocyjnej i edukacyjnej, należy oczekiwać poprawy stanu środowiska oraz bezpieczeństwa, a także minimalizacji strat wynikających z klęsk żywiołowych. Dodatkowo, w ramach projektu zostanie zawarte porozumienie między partnerami o dalszej współpracy, dotyczące problematyki osuwiskowej oraz przeciwdziałaniu zmianom klimatycznym.

Kiedy i gdzie zobaczymy efekty?

Zgodnie z harmonogramem nasz projekt realizowany będzie do połowy 2026 roku, aczkolwiek pierwsze realne efekty już są widoczne. Prace nad Karpackim Ogrodem Deszczowym posuwają się do przodu, a nasz obiekt z dnia na dzień nabiera wyglądu – zainstalowano już część infrastruktury, widoczne są nowe nasadzenia i retencja wody. Jeśli chodzi o część edukacyjną, niedawno zakończyły się dwudniowe Warsztaty pn.: „Zrównoważone planowanie przestrzenne w dobie zmian klimatu – dobre praktyki
i rozwiązania przyjazne środowisku”. Wydarzenie to zgromadziło przedstawicieli administracji publicznej, specjalistów z zakresu ochrony środowiska i zasobów wodnych, projektowania
i architektury – w tym architektury krajobrazu oraz urbanistyki, a także uczniów szkół branżowych o profilach związanych z projektowaniem przestrzennym oraz planistów zarówno z Polski jak i ze Słowacji. Wkrótce rozpoczniemy rekrutację na trzydniowe szkolenie pn.: „Edukacja klimatyczna – fundament świadomego i zrównoważonego społeczeństwa”. Tym razem grupą odbiorców będą nauczyciele, edukatorzy liderzy oraz animatorzy specjalizujący się w zakresie ochrony klimatu i środowiska jak również zasobów wodnych, dla których ważna jest poprawa stanu środowiska, sposób zagospodarowania przestrzeni respektujący prawa przyrody, a przede wszystkim podnoszenie społecznej świadomości ekologicznej poprzez edukację i działania praktyczne. Trwają również prace na realizacją dwujęzycznego poradnika oraz filmu edukacyjnego.

Co według Państwa wyróżnia Państwa projekt na tle innych działań transgranicznych?

Bez wątpienia kompleksowość działania. Wiele projektów transgranicznych skupia się tylko na jednym elemencie: infrastrukturze, edukacji lub wymianie doświadczeń. Nasz projekt łączy w sobie wszystkie te działania po obu stronach granicy jednocześnie. Jest również doskonałym przykładem dla regionów podobnych do naszych – zarówno Jasło jak i Svidnička nie należą do ogromnych metropolii, a jednak wprowadzamy rozwiązania na miarę większych miast. Myślę, że wyróżnikiem może być również nacisk, jaki nasz projekt kładzie na adaptację do zmian klimatu i odporność na ekstremalne warunki pogodowe, co w dzisiejszym świecie staje się coraz bardziej istotne, a nie wszystkie projekty biorą pod uwagę taki priorytet.

Czy współpraca spełniła Państwa oczekiwania?

Zdecydowanie! Już na etapie przygotowania wniosku projektowego nasz Partner wykazał się ogromnym zaangażowaniem i gotowością do działania. Wspólne spotkania zorganizowane celem uzgodnienia jakiejś kwestii, rozwiązania problemu, czy o charakterze roboczym zawsze przebiegały i nadal przebiegają w dobrej atmosferze, w duchu partnerstwa, a co za tym idzie owocują konkretnymi działaniami. Dzięki temu, że nasz projekt ma konkretne cele infrastrukturalne po obu stronach granicy, wspólnie ponosimy odpowiedzialność i aktywnie działamy na rzecz wspólnego celu. Bardzo ważnym aspektem jest również wymiana wiedzy i doświadczeń zwłaszcza w zakresie rozwiązań opartych na naturze. Mamy nadzieję, że nasza współpraca nie zakończy się na tym jednym projekcie.

Czy ponownie zdecydowalibyście się Państwo na realizację transgranicznego projektu?

Zdecydowanie tak. Udział w takim projekcie przynosi wiele korzyści – zarówno na poziomie merytorycznym, jak i praktycznym. Realizacja międzynarodowych zadań nie tylko pozwala na wdrożenie konkretnych rozwiązań infrastrukturalnych i środowiskowych, ale przede wszystkim poszerza horyzonty, rozwija kompetencje i buduje trwałe relacje – ponad granicami.

Współpraca z naszym słowackim Partnerem pozwoliła nam skonfrontować dwa różne podejścia do zarządzania przestrzenią i infrastrukturą. Była to doskonała okazja zarówno do uczenia się, jak i do dzielenia się własnymi doświadczeniami.

Jakie trudności napotkali Państwo w realizacji projektu?

Nie nazwałbym tego trudnościami, a raczej wyzwaniami. Myślę, że każdy projekt realizowany na poziomie transgranicznym napotyka na pewnego rodzaju trudności, które są po prostu nieuniknione. Wymienić tu należy różnice proceduralne i administracyjne – mimo, iż cel jest wspólny, zarówno Powiat Jasielski jak i nasz słowacki Partner realizujemy zadania zgodnie z przepisami obowiązującymi w naszych krajach, co może mieć wpływ na harmonogram czy sposób prowadzenia zamówień. Ważne było również dostosowanie terminarza działań tak, by obie nasze inwestycje mogły być prowadzone bez opóźnień. Wymagało to elastyczności i częstych konsultacji obu stron, ponieważ każda zmiana w jednej części projektu wpływała na jego drugą część. Nie sposób nie wspomnieć również o problemie związanym ze zmiennością kursów walut i kosztów realizacji, jak również o deficycie wykonawców na realizację zadań – zwłaszcza tych związanych z organizacją wydarzeń informacyjno-edukacyjnych.

Mimo wszystko, dzięki dobrej komunikacji i zaangażowaniu obu stron, wszystkie napotkane wyzwania rozwiązywane były na bieżąco, a co najważniejsze żadne z nich nie zagroziło realizacji kluczowych działań projektowych.

Serdecznie dziękuję za udzielenie wywiadu. Rozmowę przeprowadził Mateusz Pryk z Regionalnego Punktu Kontaktowego Programu Interreg Polska – Słowacja 2021-2027 w województwie podkarpackim.